Het verschil tussen harmonica en accordeon

“Als je aan een harmonica trekt hoor je iets anders, dan als je duwt. Bij een accordeon maakt dat niet uit.”

Zo zal menig harmonicaspeler antwoorden, als je hem vraagt wat nou het verschil tussen een accordeon en zijn instrument is. Zelfs een peuter van twee jaar kan dit principe demonstreren.

• Jonathan (1,5 jaar) demonstreert het verschil.(Agde, Frankrijk - 1996)

• Onno Kuipers (Ex Louisiana Radio) legt hetzelfde weer uit in iets andere bewoordingen.(fragment uit ‘van Gewest tot Gewest’ - 16 maart 1993)
• De hele uitzending van deze aflevering.

• Op de website van harmonicabouwer Karel van der Leeuw zijn meer fragmenten uit deze uitzending te zien.

Toch valt er op bovenstaande uitleg wat af te dingen. De Vlaamse naam voor de trekharmonica is namelijk ‘diatonische accordeon’. Diatonisch betekent dat de halve tonen (bij de piano de zwarte toetsen, als je uitgaat van de C-toonladder) ontbreken. En inderdaad is het zo dat op de trekharmonika in haar oervorm alleen hele tonen aanwezig zijn. Zoals bij de eenrijer. Tweerijers hebben meestal wel halve tonen, maar die zitten op doorgaans een ongebruikelijk plaats: namelijk helemaal bovenin.

Toch is het - om misverstanden te voorkomen beter om te spreken van een ‘wisseltonig’ instrument. Want dat is toch het meest kenmerkende van de trekharmonica: dat er onder één knop bijna altijd twee tonen zitten.

• Ad Kwakernaat heeft aan deze gespleten opvatting een artikel in het Diatonisch Nieuwsblad gewijd, dat je hier kunt bekijken.