Hoe noemen we hem nou eigenlijk?

• Er zijn op het forum van de trekharmonicapagina zelfs hele felle discussies over gaande. Het komt naar mijn gevoel op neer, dat je beter niet aan een buitenstaander kunt uitleggen wat ‘diatonisch’ precies behelst.

Even vereenvoudigd: op een piano (of klavieraccordeon) zie je dit (met dank aan pianolessen.eu):

Als je nu vanaf knop drie buitenrij op een tweerijer in CF de knoppen langs gaat (al duwend en trekkend, want we hebben het dus over een wisseltonig/bisonoor apparaat), kom je alle tonen van dit stukje klavier tegen, behalve de zwarte. Die ‘zwarte’ tonen heeft de tweerijer C/F doorgaans wel, maar daarvoor moet je een eigenlijk vreemde sprong maken naar de bovenste twee knoppen (Cis, Dis, Fis, Gis) of de binnenrij (Bes) - en dan alleen in het lage octaaf, zodat we de naam diatonisch (=slechts 7 i.p.v. 12 tonen in een octaaf) toch in ere mogen houden.

Trekharmonica’s in een andere stemming hebben dezelfde toonverhoudingen, zodat je in principe zonder nadenken kunt overstappen van van een C/F op een A/D trekzak en dan alleen in een andere toonsoort speelt. Mensen die bluesharps (eenvoudige mondharmonica’s) in huis hebben met verschillende stemmingen, weten wat ik bedoel.

• Wat misverstanden over de trekzak en haar muziek in de Volkskrant betreft: het kan echt echt erger, veel erger (klik).

---

In Vlaanderen wordt het ding daarom nog echt ‘diatonische accordeon’ genoemd en in Wallonië en Frankrijk ‘accordeon diatonique’.
‘Bisonere accordeon’ of ‘wisseltonige accordeon’ zou een betere benaming zijn geweest. Maar sommige dingen zijn nu eenmaal gegroeid, zoals ze zijn gegroeid. Overigens wordt de éénrijer – in de USA bekend van de Cajun-muziek – daar domweg ‘accordion’ genoemd, dus het kan nóg verwarrender.

Tja, en dat er met de trekzak alleen geschikt zou zijn voor het spelen van ‘suffige volkswijsjes’ (in de ogen van velen misschien zelfs een pleonasme), dat is een hardnekkig verhaal.

Kortom: Tom, blijf schrijven. Alle aandacht voor ‘ons’ toch zo aparte, mysterieuze, zo moeilijk te omschrijven instrument is welkom. Maar schroom niet om eens bij ons in Den Haag je licht op te steken. Een demo verheldert veel meer dan de vele duizenden woorden die hierover al zijn gewijd.

Meer Ton Maas en de trekzak: