Geen accordeon!

Een boze mevrouw voor de deur van mijn kantoortje.
Meneer, ik zie dat u accordeonles geeft
Nee, mevrouw, het spijt me, alleen trekharmonica.
Waarom staat er dan ‘accordeonhoek’ op het raam en zo’n grote foto van een accordeon? Dit vind ik erg misleidend.

Mevrouw: er staat ‘harmonicahoek’. Die accordeon is geen accordeon, maar een trekharmonica.
Is daar dan verschil tussen?
Voor dat ik maar aanstalten kan maken om dit uit te leggen (een greep tussen mijn negen trekzakken volstaat om het te demonstreren), is de dame al verontwaardigd weggebeend.

Het blijft maar moeilijk uit te leggen. Terwijl er in Nederland geen misverstand over kan bestaan: je hebt accordeons, waarbij onder elke knop één toon zit en trekharmonica’s, waarbij onder elke knop meestal twee tonen zitten: dat hangt er van af of je aan de balg trekt of duwt.

In de buitenlanden is dit anders: de term ‘squeezebox’ wordt nauwelijks gebruikt om deze verschillen aan te geven. In Cajun-country wordt een éénrijer (de ‘oerharmonica’) eenvoudigweg ‘accordion’ genoemd. De Fransen, gewend om soms water in de wijn te doen, spreken van de ‘accordeon diatonique’ en de Vlamingen, volgzamer aan het Frans als ze soms lief is, van de ‘diatonische accordeon’. Alleen Duitsland hanteert doorgaans een eenduidig begrip: je hebt de akkordeon en de (hand-)harmonika.
 

• ‘Harmonicahoek’ - met een levensgrote afbeelding van m’n Parigi trekharmonica: er zou toch geen misverstand over moeten bestaan.

---

Straatmuzikant

Onlangs werd ik geïnterviewd door een plaatselijke periodiek. Ook daar kwam dit ter sprake. Ik kon het niet laten ook de nadruk te leggen op het verschil in sfeer tussen de instrumenten. Alhoewel de trekzak beslist geen ‘clownsinstrument’ is, zoals weleens wordt gedacht, heeft deze toch een wat lichtzinnige uitstraling. Voor een deel zal dit zijn oorsprong vinden in het ‘volkse’ karakter van dit ‘armeluisinstrument’. Diverse trekzakspelers als Wim Dictus, Ad Kwakernaat en Carl Eric Lundgaard dragen daar hun steentje aan bij en stralen een zekere ‘joie de vivre’ uit. Een evenement als 25 jaar Trekharmonicaclub Sneek of Trek er es Uut heeft een sfeer, die je hooguit bij internationale folktreffens tegenkomt als in het Vlaamse Gooik of het Franse Saint Chartier.
Ooit kwamen twee Italiaanse boys als docent naar Trek er es Uut, die tot uiterste perfectie waren gedrild op hun anderhalfrijertjes. Ze zijn er niet meer teruggekomen: zo gaat het hier niet toe in het harmonicawereldje!

Vandaar dat ik het instrument zo’n geschikt ‘straatinstrument’ vind. Toch kopt het artikel in de Haagse weekkrant ‘Af en toe nog de straat op met de harmonica’. En, inderdaad, je zult me nog maar weinig op straat aantreffen met de trekzak. Een tiental jaren geleden was een straatmuzikant een uitzondering, maar inmiddels hebben de oosteuropeanen deze economische nis ontdekt. Het betekent dat je bij mooi weer niet zo maar bij een paar terrasjes kunt neerstrijken of je kunt posteren in een winkelgebied: binnen de kortste keren staat er een gezelschap met een king-size balalaika voor je neus met een vriendelijk edoch indringend verzoek om ‘even opzij’ te gaan.
Ook de aanpalende neringdoenden zijn – inmiddels gekweld door een overkill aan slavische klanken – minder geneigd de tonen van de trekzak ongestraft aan hun te laten voorbij gaan.

Gelukkig zijn er nog diverse gelegenheden om het instrument – al dan niet spontaan – te doen laten gelden. We hebben er al menig maal over geschreven. Volgende keer vast weer!